Εδώ και ενάμιση μήνα, από τη μέρα που μίλησε η Ζέτα Δούκα, παρακινούμενη από την εξομολόγηση της Σοφίας Μπεκατώρου, μια καταιγίδα γεγονότων και αποκαλύψεων ξεσκίζει το ελληνικό θέατρο. Μια καταιγίδα που ξέσπασε χωρίς κανείς να το περιμένει και που κανείς δε φανταζόταν τι θα μπορούσε να προκαλέσει. Και ακόμη, δεν μπορούμε να προβλέψουμε τι θα αφήσει πίσω της. Όλοι σοκάρονται, αλλά όλοι ήξεραν.
Όλοι «είχαν ακούσει» κι όμως όλοι «δεν μπορούν να το πιστέψουν». Υποκρισία ή πραγματικότητα; Η αλήθεια μάλλον είναι – όπως πάντα – κάπου στη μέση. Από τα διαχρονικά λαϊκά στερεότυπα πως οι
ηθοποιοί «είναι έκφυλοι» ή «περνάνε από κρεβάτια για έναν ρόλο» ή «είναι ανήθικοι», μέχρι τους ψιθύρους που συνόδευαν και συνοδεύουν πολλά από τα «αστέρια» του χώρου, οι φήμες για το θέατρο πάντα κυκλοφορούσαν, εδώ και πολλές δεκαετίες. Συνεπώς, τώρα που βγαίνουν αληθινές, το να ξαφνιάζεται κανείς τόσο πολύ, φαίνεται έως και ψεύτικο. Αλήθεια όμως, πόσο ψεύτικο μπορεί να
θεωρηθεί το να ανατριχιάζεις όταν ακούς τέτοιες καταγγελίες;
Ακούμε για κατάχρηση εξουσίας, για εκμετάλλευση δύναμης, για σωματική, λεκτική, ψυχολογική, σεξουαλική βία. Ακούμε για ανθρώπους που εγκατέλειψαν τα όνειρα και τις επιθυμίες τους, που τους κορόιδεψαν, τους χρησιμοποίησαν και τους πέταξαν. Ακούμε για ανθρώπους που έχασαν τον εαυτό τους, την προσωπικότητά τους, την αξιοπρέπεια και το σώμα τους. Ακούμε για παιδιά. Για παιδιά που τα βίασαν ψυχικά και σωματικά. Ακούμε… ακούμε… κι όσο λέμε ότι δεν μπορεί να πάει παρακάτω, τόσο χειρότερο γίνεται.
Και ύστερα ανοίγουμε τα μάτια περισσότερο. Και βλέπουμε πως όλο αυτό δεν είναι μόνο στο θέατρο. Είναι παντού γύρω μας. Είναι στη δουλειά μας, στις παρέες μας, στη γειτονιά μας, στο σπίτι μας. Γιατί δεν έχει να κάνει με την τέχνη, δεν έχει να κάνει με τους ηθοποιούς και τους σκηνοθέτες. Έχει να κάνει με τη σκοτεινή και άρρωστη πλευρά του είδους μας. Με τα ζωώδη και αιμοδιψή ένστικτά μας. Και η φρίκη αυτής της αποκάλυψης είναι που πραγματικά μας σοκάρει τελικά. Θα μπορούσα να γράψω για πολλά.
Για τα ιερά τέρατα του εγχώριου θεάματος που, πνιγμένα στην αλαζονεία και στην παντοδυναμία τους, σταμάτησαν να είναι καλλιτέχνες, σταμάτησαν να είναι άνθρωποι και κατασπάραξαν οι ίδιοι την ιερότητα που τους χάρισε η λαϊκή συμπάθεια, απομένοντας σκέτα τέρατα.
Για τα γεγονότα και τις ιστορίες που βγαίνουν στο φως και που δείχνουν πόσο βίαιος, αδίστακτος, ψυχρός, στυγνός, ύπουλος και ωμός μπορεί να γίνει ο άνθρωπος όταν στερείται προσωπικών φραγμών, ατομικής ηθικής και αγάπης και σεβασμού προς τον άλλο.
Για την εξοργιστική στάση μιας θλιβερής υπουργού πολιτισμού που «εξαπατήθηκε» από μια προσωπική της επιλογή, αλλά παρ’ όλ’ αυτά δε βρήκε κάποιο λόγο για να παραιτηθεί και παραμένει στη θέση της απολαμβάνοντας της πλήρους πρωθυπουργικής κάλυψης και στήριξης.
Για τον κόσμο που, αφού θεοποιούσε, δόξαζε και πλούτιζε επί χρόνια ανθρώπους που η ουσιαστική καλλιτεχνική τους προσφορά είναι τουλάχιστον υπό συζήτηση, τώρα αντιμετωπίζει τις αποκαλύψεις με έναν υποτιθέμενο αποτροπιασμό, ψάχνοντας να βρει άλλοθι στα σπασμένα είδωλά του με γελοίες ερωτήσεις τύπου «γιατί τώρα;» και νοικοκυραίικες απόψεις τύπου «θα προκάλεσε κι αυτή/αυτός» ή «έτσι είναι αυτή η φάρα των καλλιτεχνών».
Ναι, θα μπορούσα να γράψω για όλα αυτά και για άλλα τόσα που σχετίζονται με όλη αυτήν την ιστορία, μα δε θα το κάνω. Και δε θα το κάνω γιατί πονάω. Πονάω για τα θύματα όλων αυτών των ιστοριών που έρχονται στην επιφάνεια. Πονάω σαν να τις έζησα ο ίδιος μία προς μία. Στέκομαι πλάι σε αυτούς τους ανθρώπους και σωπαίνω διαβάζοντας τον εφιάλτη τους. Πλάι σε εκείνους τους ηθοποιούς που αναγκάστηκαν να υποκύψουν στη βία του ισχυρού για να δουλέψουν και να ζήσουν. Πλάι σε εκείνους τους νέους που τους τσαλαπάτησαν τα όνειρα πίσω από μια κλειδωμένη πόρτα. Πλάι σε εκείνα τα μικρά παιδιά που τους διέλυσαν ψυχή και ζωή παίρνοντας με το ζόρι το μόνο όπλο της ηλικίας τους: την αγνότητά τους. Το «σπάσε τη σιωπή», είναι πολλά περισσότερα από ένα απλό
σλόγκαν. Σε φέρνει απέναντι στον θύτη σου, στον κόσμο, στους φίλους, στην οικογένειά σου μα κυρίως απέναντι στα βιώματά σου και στον εαυτό σου. Στέκομαι λοιπόν δίπλα σε αυτούς τους ανθρώπους. Μη έχοντας λόγια να τους πω, μα χειροκροτώντας τους με όλη μου τη δύναμη για το θάρρος και τη γενναιότητά τους να κοιτάξουν τους εφιάλτες τους κατάματα και να τους ζήσουν ξανά και ξανά προκειμένου να μιλήσουν.
Πονάω όμως και για το θέατρο. Το θέατρο που βάλλεται εσωτερικά και εξωτερικά. Το θέατρο που λοιδορείται, στοχοποιείται, υποτιμάται και στιγματίζεται. Το θέατρο που από πηγή ζωής και ανάσα ελευθερίας κινδυνεύει να χαρακτηριστεί στη συνείδηση του κόσμου ως ένας χώρος βρώμικος και σκοτεινός γεμάτος βία και αρρωστημένα μυαλά. Πονάω και ανησυχώ, σαν ερασιτέχνης του θεάτρου. Ανησυχώ για το πώς θα είναι το κοινό όταν επιστρέψει στα θέατρα. Ανησυχώ για τον τρόπο που συζητείται το θέατρο στις οικογένειες και στις παρέες. Ανησυχώ για το πόσο πιο δύσκολο θα είναι, για ένα νέο παιδί που θέλει να γίνει ηθοποιός, να πάρει αυτήν την απόφαση. Ανησυχώ, όπως ανησυχούν, πονούν και αγωνιούν και οι εκατοντάδες επαγγελματίες του θεάτρου, οι πιστοί του υπηρέτες, που τσουβαλιάζονται συλλήβδην ως ανήθικοι και βλέπουν το σπίτι τους να λερώνεται εξαιτίας κάποιων λίγων. Και αυτή η αγωνία τους δεν κρύβεται. Η αγωνία τους να αποδείξουν, να φωνάξουν πως το θέατρο δεν είναι έτσι. Πως το θέατρο δεν είναι αυτοί οι λίγοι που το ντροπιάζουν. Πως είναι κάτι πολύ μεγαλύτερο. Γιατί – αλήθεια – είναι!
Το θέατρο, είναι καταφύγιο. Ένα διαχρονικό καταφύγιο έκφρασης, δημιουργίας και συναισθημάτων. Στο θέατρο οι τέχνες ενώνονται, διαλέγονται, συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν. Με πρώτες ύλες το νου, το σώμα και τη φωνή του ηθοποιού, το θέατρο φτιάχνει όλους τους κόσμους, όλες τις συνθήκες, όλα τα όνειρα και τα πάθη. Και σε αυτό το ταξίδι που λέγεται «παράσταση» καλεί τον θεατή. Για να παίξει με τη σκέψη του. Για να ενεργοποιήσει το συναίσθημά του. Για να τον ζαλίσει, να τον ενοχλήσει, να τον ταξιδέψει και τελικά να τον αφήσει έστω λίγο πιο άνθρωπο απ’ ότι τον βρήκε. Αυτό είναι το θέατρο. Φως και οξυγόνο.
Ας μείνουμε δίπλα στους ανθρώπους που υπέφεραν αλλά μίλησαν. Ας παραδειγματιστούμε από το κουράγιο και τη δύναμή τους. Και ας τους στηρίξουμε χωρίς «ναι μεν αλλά». Δεν είναι αυτοί το πρόβλημα, ποτέ δεν ήταν. Κι αν όλα όσα έχουν βγει στο φως, μας έχουν κάνει να αμφιβάλλουμε για την ομορφιά του θεάτρου και να το θεωρούμε ως κάτι μιαρό και ζοφερό, τότε δεν έχουμε παρά να
φέρουμε στο νου μας εκείνη την παράσταση που κάποτε είδαμε και μας συγκλόνισε. Να σκεφτούμε τα συναισθήματα που μας δημιούργησε και τις σκέψεις που μας γέννησε. Γιατί εκεί κρύβονται όλες οι απαντήσεις. Γιατί εκεί είναι το πραγματικό θέατρο.
ΥΓ: Το βίντεο που ακολουθεί, είναι από τη συνέντευξη που έδωσε στην Ε.Ρ.Τ., στην εκπομπή
«Ειδικές Αποστολές» και στον δημοσιογράφο Φάνη Παπαθανασίου ο ηθοποιός Λεωνίδας
Κακούρης, στις 23/2/20121. Η έκδηλη αγωνία στη φωνή και στο βλέμμα του για όσα
πέρασαν τα θύματα καθώς και για τον στιγματισμό του θεάτρου είναι χαρακτηριστική.
