Πριν από περίπου δέκα μέρες, έτυχε να πέσω ξανά στο διαδίκτυο σε μία εικόνα που είχα να δω από τις αυτοδιοικητικές εκλογές του 2010. Στην εν λόγω φωτογραφία απεικονιζόταν μια μεσόκοπη κυρία ξαπλωμένη στο κρεβάτι, με το ένα πόδι της στο γύψο (χαμογελαστή ωστόσο!) και από κάτω έγραφε: «Κουτσή Μαρία – Υποψήφια Δημοτική Σύμβουλος». Έκτοτε είδα πολλές ακόμη φωτογραφίες κυριών με σπασμένο το ένα τους πόδι και όλες τις συνόδευε η ίδια λεζάντα. Κάπως έτσι μου δόθηκε η αφορμή για να καταγράψω ορισμένες σκέψεις μου περί των επερχόμενων αυτοδιοικητικών εκλογών και να τις μοιραστώ με όσους κάνουν τον κόπο να διαβάσουν το παρόν κείμενο.
Εκτός της έκφρασης «και η Κουτσή Μαρία», μια ακόμη φράση που θα μπορούσε άριστα να αποτυπώσει την κατάσταση που επικρατεί με τους υποψηφίους σε αυτές τις εκλογές είναι και το «ο κάθε πικραμένος». Και η πραγματικότητα είναι ακριβώς έτσι. Όπου κι αν κοιτάξει κανείς μπορεί να βρει έναν υποψήφιο. Κρύβονται σχεδόν παντού και ξεπετάγονται από εκεί που δεν το περιμένεις! Ειδικά στην Τρίπολη, λόγω του μεγάλου αριθμού συνδυασμών αναλογικά με το μέγεθος της πόλης, το φαινόμενο είναι ακόμη πιο έντονο.
Ο λόγος βέβαια που συμβαίνει αυτό, δεν είναι ότι ξαφνικά οι πολίτες της Τρίπολης ενδιαφέρθηκαν μαζικά για τα κοινά και αποφάσισαν να προσφέρουν, αλλά το ίδιο το σύστημα των εκλογών το οποίο, με βάση τη Καλλικρατική διαίρεση των Δήμων, απαιτεί για κάθε συνδυασμό μεγάλο αριθμό υποψηφίων προκειμένου αυτός να μπορεί να λάβει μέρος στις εκλογές με σοβαρές πιθανότητες εκλογής. Προσωπικά, ήμουν από το 2010 και παραμένω υπέρ του Καλλικράτη όσον αφορά στη διοικητική διαίρεση που έχει εφαρμοστεί στη χώρα, ωστόσο είναι εμφανές πως υπάρχει ένα ζήτημα με την εκλογική διαδικασία και με το σύστημα που εφαρμόζεται. Μπορεί να δίνεται μεν η δυνατότητα σε περισσότερους πολίτες να ασκήσουν το δικαίωμα του «εκλέγεσθαι», ωστόσο όταν σε ένα Δήμο το 10-12% των κατοίκων του είναι υποψήφιοι (ποσοστό που αυξάνεται αν το υπολογίσουμε όχι ως προς τον αριθμό των κατοίκων, αλλά ως προς τον αριθμό των ψηφοφόρων) τότε η ίδια η εκλογική διαδικασία μάλλον ευτελίζεται παρά ενισχύεται. Ας ελπίσουμε μέχρι τις επόμενες αυτοδιοικητικές εκλογές να έχει ψηφιστεί από τη Βουλή και να εφαρμοστεί το εκλογικό σύστημα των δύο ψηφοδελτίων (υποψήφιοι δήμαρχοι & υποψήφιοι δημοτικοί σύμβουλοι) το οποίο απορρίφθηκε για αυτή τη φορά.
Το θέμα όμως στο οποίο θέλω να σταθώ με το παρόν άρθρο δεν είναι ούτε το ισχύον εκλογικό σύστημα (χωράει πολλή κουβέντα για αυτό το θέμα), ούτε ο μεγάλος αριθμός των υποψηφίων (έχουν γραφτεί πολλά και για αυτό). Ο δικός μου προβληματισμός εστιάζει στο φαινόμενο «Ψήφισέ μας γιατί είμαστε Νέοι». Πρόκειται για ένα φαινόμενο που παρατηρήθηκε έντονα και στις εκλογές του 2010 και το οποίο παρατηρείται ακόμη εντονότερα σε αυτές του 2014. Η ανάγκη συμπλήρωσης των ψηφοδελτίων έχει οδηγήσει σε κατακόρυφη αύξηση του ποσοστού των νέων ανθρώπων (ηλικίας 20-35 χρονών) οι οποίοι διεκδικούν την ψήφο μας και αυτό είναι ένα ζήτημα προς διερεύνηση.
Σε μια πρώτη ανάγνωση, το φαινόμενο αυτό είναι κάτι το ευχάριστο και το ελπιδοφόρο. Αν το δούμε μάλιστα καθαρά αριθμητικά, το ποσοστό των υποψηφίων που ανήκουν στην παραπάνω ηλικιακή ομάδα είναι τόσο υψηλό που δεν μπορεί παρά να πιστέψει κανείς πως η πολυαναμενόμενη αλλαγή της πολιτικής πραγματικότητας είναι προ των πυλών. «Κοίτα πόσοι νέοι κατεβαίνουν υποψήφιοι! Τελικά υπάρχει ελπίδα!» διάβασα πρόσφατα σε σχόλιο σε κάποιο site. Είναι όμως πραγματικά έτσι;
Το παραμύθι αρχίζει να χάνει τη μαγεία και τη λάμψη του όταν αρχίζεις να εμβαθύνεις σε αυτό. Όταν αρχίζεις να κοιτάς πίσω από το νεανικό ντύσιμο και το μοντέρνο χτένισμα. Όταν αναζητάς και περιμένεις να ακούσεις συγκροτημένες και τεκμηριωμένες θέσεις και απόψεις με ξεκάθαρο στόχο και όραμα. Και τότε είναι που στραβώνει κάπως το πράγμα. Οι απαντήσεις πάντα οι ίδιες: «Είμαστε νέοι», «Φέρνουμε το καινούργιο», «Έχουμε φρέσκιες ιδέες», «Είμαστε το μέλλον», «Στηρίξτε τους νέους ανθρώπους», «Ψηφίστε τους νέους ανθρώπους», αλλά επί της ουσίας τίποτα. Γυρνάς να δεις και να ψάξεις ποιοι είναι αυτοί οι νέοι που διεκδικούν την ψήφο σου και η απογοήτευση μεγαλώνει. Βλέπεις ανθρώπους που ουδέποτε είχαν ασχοληθεί με κάτι άλλο πέρα από την πάρτη τους να διεκδικούν την ψήφο σου για «να φέρουν την αλλαγή», ανθρώπους που περιφρονούσαν τους «πολιτικάντηδες» να γίνονται ίδιοι και χειρότεροι, ανθρώπους που έβριζαν και υποτιμούσαν την Τρίπολη να διεκδικούν θέση δημοτικού ή τοπικού συμβούλου. Θα μου πείτε «Δε δικαιούται ο άνθρωπος να κάνει λάθη; Αποκλείεται δηλαδή να άλλαξαν τρόπο σκέψης και να είδαν αλλιώς τα πράγματα τώρα;» Ειλικρινά, μακάρι να είναι έτσι, αλλά ας μου επιτραπεί να διατηρώ τις επιφυλάξεις μου.
Ποτέ δεν κατάλαβα γιατί το «είμαι νέος» αποτελεί από μόνο του επιχείρημα για να ψηφιστεί κάποιος. Όπως ποτέ δεν κατάλαβα γιατί το «νέοι άνθρωποι» σημαίνει αυτομάτως και «νέες ιδέες» ή «νέα μυαλά». Νέοι άνθρωποι δεν ήταν και το μεγαλύτερο ποσοστό των ψηφοφόρων της Χρυσής Αυγής; Νέοι άνθρωποι δε στελεχώνουν και όλες τις κομματικές νεολαίες; Εκτός και αν η Χ.Α. και οι κομματικές νεολαίες εντάσσονται στην κατηγορία «νέες ιδέες» (προς Θεού δεν ταυτίζω τα δύο παραπάνω μεταξύ τους!). Τότε όμως δεν μπορούμε να ισχυριζόμαστε ότι είμαστε το μέλλον καθώς είμαστε χειρότεροι κι από το παρελθόν.
Αναρωτιέμαι, θα πρέπει να νιώθω παλιομοδίτης που κοιτάζω τα βιογραφικά των υποψηφίων; Που δε θέλω να ψηφίσω «από υποχρέωση»; Που δε θεωρώ παράσημο και δείγμα πολιτικής ικανότητας τη θητεία ενός νέου υποψηφίου σε κομματική νεολαία; Που με ενδιαφέρει, το μορφωτικό τους επίπεδο, η επαγγελματική τους κατάσταση, η γενικότερη πορεία τους στη ζωή, η αντίληψή τους για την πόλη, το ήθος και η εντιμότητά τους; Που με ενδιαφέρει, στην τελική, να μπορούν να συγκροτήσουν σκέψη και να αρθρώσουν λόγο; Είναι παράλογο, αναχρονιστικό και συντηρητικό όλο αυτό;
Επειδή οι γενικεύσεις είναι άσχημο πράγμα, θα πρέπει να πω και το αυτονόητο, ότι δηλαδή δεν είναι όλοι ίδιοι. Όπως οι παλιοί, που ασχολήθηκαν ή ασχολούνται ακόμα με τα κοινά, δεν είναι όλοι «λαμόγια», έτσι και οι νέοι δεν είναι όλοι ανίκανοι και ακατάλληλοι. Υπάρχουν νέοι άνθρωποι που πραγματικά μπορούν και θέλουν να προσφέρουν αλλά δυστυχώς αποτελούν τη μειοψηφία. Γιατί η πλειοψηφία τονίζει με συνεχείς επαναλήψεις το νεαρό της ηλικίας και την αγάπη για τον τόπο και ο πολιτικός της λόγος σταματά εκεί. Το «αγαπώ την Τρίπολη» όμως, δε σημαίνει αυτομάτως και «μπορώ να διοικήσω την Τρίπολη». Όπως και τα «είμαι νέος» και «μεγάλωσα εδώ» δεν μπορεί να αρκούν για να ψηφιστεί κάποιος υποψήφιος.
Για την εμφάνιση αυτού του φαινομένου, οι αιτίες είναι πολλές και σύνθετες και δεν είναι ούτε εύκολο, ούτε απλό να προσδιοριστούν. Η κυριότερη αιτία είναι η γενικότερη απαξίωση και υποτίμηση που υφίστανται πολιτικοί και πολιτική τα τελευταία χρόνια λόγω της οικονομικής κρίσης. Η υποτίμηση αυτή (δημιούργημα των ίδιων των πολιτικών), είχε σαν συνέπεια να ευτελιστεί η σημασία της πολιτικής και να θεωρείται πλέον απλό και εύκολο το να μπορεί ο οποιοσδήποτε να ασχοληθεί με τα κοινά και να προσφέρει. Και η υποτίμηση αυτή συνεχίζεται. Οι παλιάς κοπής υποψήφιοι (ανεξαρτήτως ηλικίας), σκεπτόμενοι κυρίως με ψηφοθηρικά κριτήρια, προσπαθούν να στελεχώσουν τα ψηφοδέλτια με νέους ανθρώπους, εστιάζοντας σχεδόν αποκλειστικά στα επίπεδα δημοτικότητας αυτών και όχι στην ουσία της προσωπικότητάς τους. Από την άλλοι οι νέοι υποψήφιοι (και πάλι δε μιλώ για όλους), αδαείς καθώς είναι περί των πολιτικών θεμάτων λόγω της διαχρονικής αδιαφορίας τους για αυτά, και απογοητευμένοι από τους «κακούς» παλιάς κοπής υποψηφίους, αποδέχονται την πρόταση των «καλών» παλιάς κοπής υποψηφίων και κατεβαίνουν στις εκλογές. Και ιδού τώρα το ερώτημα που γεννάται: όλη αυτή η μπερδεμένη κατάσταση μας πηγαίνει προς μία νέα πραγματικότητα, ή απλώς φρεσκάρει με νέα πρόσωπα την υφιστάμενη κατάσταση; Τροφή για σκέψη.
Η τοπική αυτοδιοίκηση και οι αντίστοιχες εκλογές, στα δικά μου μάτια αποτελούν την πιο σπουδαία, αγνή και πολύτιμη έκφραση της δημοκρατίας μας. Γι’ αυτό και η αντιμετώπιση θα έπρεπε να είναι διαφορετική σε σχέση με τις εθνικές εκλογές και κυρίως προσωποκεντρική. Δεν μπορεί εν έτει 2014 να εξακολουθούμε να ψηφίζουμε στις τοπικές εκλογές με βάση την κομματική γραμμή ή την οικογενειακή πολιτική παράδοση. Και αυτή είναι η μεγαλύτερη και δυσκολότερη αλλαγή που πρέπει να γίνει από όλους μας και κυρίως τους νέους. Η ψήφος κατά συνείδηση.
Προσωπικά, παρά το ότι είμαι 26 χρονών, δεν πίστεψα και δεν πιστεύω στους νέους ηλικιακά ανθρώπους, αλλά στις νέες ιδέες και στα νέα μυαλά. Και δυστυχώς θεωρείται αυτονόητο ότι αυτά τα δύο ταυτίζονται, ενώ δεν είναι έτσι. Οι νέες ιδέες μπορεί να προέρχονται από κάθε ηλικία. Ναι, το πιθανότερο είναι να προέρχονται από τις πιο μικρές ηλικίες, αλλά αυτό δεν είναι ούτε απόλυτο ούτε ισχύει καθολικά. Το μόνο προβάδισμα που έχουν οι νέοι υποψήφιοι σε σχέση με τους παλιότερους είναι ότι δικαιούνται να ακουστούν πρώτοι. Από ‘κει και πέρα όμως, η αξιολόγηση και για τις δύο κατηγορίες θα πρέπει να γίνεται με τα ίδια κριτήρια και να είναι το ίδιο αμείλικτη.
Μία από τις πιο κλισέ και συνηθισμένες φράσεις που χρησιμοποιούν οι υποψήφιοι κατά τις προεκλογικές περιόδους, είναι και η φράση «Για να έχουμε την πόλη/ χώρα/ Ευρώπη που μας αξίζει», που χρησιμοποιείται βέβαια περισσότερο σε εκλογές τοπικής αυτοδιοίκησης. Στη δική μας πραγματικότητα, η φράση αυτή παίρνει τη μορφή «Για να έχουμε την Τρίπολη που μας αξίζει». Σε μια πιο φιλοσοφική προσέγγιση μπορεί να αναρωτηθούμε «Ποια είναι η Τρίπολη που μας αξίζει;» ή «Πώς είναι η Τρίπολη που μας αξίζει;» Κοιτώντας όμως στην πλειοψηφία τους τους εκατοντάδες υποψηφίους που διεκδικούν να διαχειριστούν το μέλλον της πόλης που αγαπάμε, ένας είναι ο προβληματισμός (και ίσως και η αγωνία) που προκύπτει: Μήπως τελικά ήδη έχουμε την Τρίπολη που μας αξίζει. Μήπως αυτοί είμαστε και κατά συνέπεια αυτή είναι η Τρίπολη που μας αξίζει.
Γιατί, όπως έλεγε και ο Ισοκράτης, «Τὸ τῆς πόλεως ὅλης ἦθος ὁμοιοῦται τοῖς ἄρχουσιν».
Καλή ψήφο!
Ο Κώστας Σκιντζής είναι Διπλωματούχος Αγρονόμος και Τοπογράφος Μηχανικός του Ε.Μ.Π. και μεταπτυχιακός φοιτητής στο Δ.Π.Μ.Σ. «Περιβάλλον & Ανάπτυξη» του Ε.Μ.Π.
